Mahal Ko o Mahal Ako (TALUMPATI) ni Grace Casabar

Mahal Ko o Mahal Ako

TALUMPATI ni Grace Casabar

Magandang araw po sa inyong lahat. 

Isa sa mga pinakamahalagang tanong na matagal ko nang naiisip ay: "Mahal ko o mahal ako?" Isa itong tanong na tumatalakay hindi lamang sa romantikong relasyon, kundi sa mas malalim na aspeto ng ating pagkatao, kung paano natin nakikita ang ating sarili, at kung paano tayo tinatanggap ng iba. Isang tanong na tumutukoy sa ating sariling halaga at sa ating pananaw sa pagmamahal.

Ang pagmamahal ay isang pakiramdam na halos lahat tayo ay nagnanais maranasan. Sa bawat sulok ng ating buhay, nais nating maramdaman ang init ng pagmamahal mula sa mga mahal sa buhay. Nais nating mapansin at mahalin, kaya’t ang pagiging "mahal" ng iba ang madalas na itinuturing na sukatan ng ating kahalagahan. Ngunit, sa kabila ng lahat ng ito, may isang bagay na madalas nating nakakalimutan: Kung hindi natin kayang mahalin ang ating sarili, paano natin aasahan na magmamahal ang iba sa atin? 

Sa mundong puno ng inggit, paghahambing, at matinding kompetisyon, kadalasang iniisip natin na ang pagmamahal ay isang gantimpala na nakabase sa ating mga kilos at sa kung paano tayo nakikisalamuha sa ibang tao. Ang tanong na "Mahal ko o mahal ako?" ay isang hakbang sa mas malalim na pagsusuri sa ating pagkatao at sa ating pangangailangan. Saan ba talaga nagsisimula ang pagmamahal?

Mahalaga ang pagmamahal sa sarili. Ang tunay na pagmamahal ay hindi nagsisimula sa iba, kundi sa ating sarili. Kung hindi tayo marunong magbigay ng pagmamahal sa ating sarili—kung hindi natin kayang tanggapin ang ating kahinaan at lakas—paano natin asahan na matutunan ng iba kung paano tayo mahalin? Hindi lamang ito tungkol sa pagpapatawad sa sarili o pagkakaroon ng kumpiyansa, kundi isang pag-aalaga sa ating mental at emosyonal na kalusugan. Ang pagmamahal sa sarili ay isang patuloy na proseso ng pag-unawa at pagpapahalaga sa ating mga pangarap, kaligayahan, at ang ating kahalagahan sa mundo. Kung tayo mismo ay hindi marunong magpasalamat at magbigay halaga sa ating sarili, hindi tayo magkakaroon ng sapat na lakas upang ibigay ang tunay na pagmamahal sa ibang tao.

Ngunit, sa kabilang banda, mahalaga rin na ating tanungin: "Mahal ba ako?" Ano nga ba ang ibig sabihin ng mahal ako? Ang salitang "mahal" ay maaaring magsimbolo ng isang pagkiling, pangako, o isang pagpapahalaga. Subalit, hindi sa lahat ng pagkakataon, ang pagmamahal mula sa ibang tao ay palaging magbibigay sa atin ng kasiyahan. May mga pagkakataong maghahanap tayo ng pagmamahal na hindi natin nakukuha sa iba, ngunit sa mga pagkakataong iyon, dapat natin tandaan: ang pagmamahal mula sa iba ay hindi dapat maging pundasyon ng ating kaligayahan. Ito ay isang pagninanais, ngunit hindi isang pangangailangan na dapat itaas sa halip ng ating sariling kasiyahan at kaalaman sa sarili.

Ang pagmamahal ay isang dalawang-daan na kalye. Habang naghahanap tayo ng pagmamahal, mahalaga ring matutunan na magbigay ng pagmamahal nang walang inaasahang kapalit. Hindi ito nangangahulugang magtitiis tayo at magpapalugi, ngunit ang tunay na pagmamahal ay hindi nakabase sa kondisyon. Ito ay walang inaasahang kapalit. Isang halimbawa ng ganitong pagmamahal ay ang pagmamahal ng magulang sa kanilang mga anak. Walang hinihinging kapalit kundi ang kaligayahan ng kanilang anak. 

Ngunit sa buhay, hindi palaging ganito ang nangyayari. May mga pagkakataon na ang pagmamahal na ibinibigay natin ay hindi nasusuklian. Dito pumapasok ang tanong: "Mahal ko o mahal ako?" Ang sagot sa tanong na ito ay hindi palaging magiging madali. Minsan, ang ating pagmamahal ay nagiging sanhi ng sakit at pagkabigo. Ngunit, sa kabila ng lahat ng ito, natututo tayong maging mas maligaya at mas kontento sa ating sarili. Sa huli, hindi natin matutunan kung anong tunay na pagmamahal kung hindi tayo matututo mula sa ating mga pagkatalo at paghihirap.

Sa paglipas ng mga taon, natutunan ko na ang pagmamahal ay hindi laging dapat isang bagay na matamo mula sa iba. Ang tunay na pagmamahal ay nagsisimula sa ating sariling pagpapahalaga at pag-aalaga. Kung mahal natin ang ating sarili, makikita natin ang tunay na halaga ng pagmamahal na ibinibigay natin sa iba. Mahalaga ang pagkakaroon ng balanseng pagmamahal—hindi lamang sa iba, kundi sa ating sarili.

Hindi mahalaga kung tayo ba'y "mahal ko o mahal ako." Ang pinakamahalaga ay natutunan nating magbigay at tumanggap ng pagmamahal nang hindi iniiwasan o tinatanggihan ang ating sariling kahalagahan. Sa pagbuo ng isang mas malalim na relasyon sa ating sarili, natututo tayong maging buo at masaya, anuman ang kalagayan ng ating mga relasyon.

Sa bawat hakbang natin sa buhay, dapat natin tandaan na ang pinakamahalagang tao na dapat mahalin ay tayo mismo. Kung tayo ay nagmamahal sa ating sarili, magagawa nating magbigay ng tunay na pagmamahal sa iba, at sa ganitong paraan, matututo tayong maging mas kontento at mas maligaya.

Maraming salamat at magandang araw po sa inyong lahat.

Diploma o Diskarte: Alin ang Higit na Mahalaga? (TALUMPATI)

Diploma o Diskarte: Alin ang Higit na Mahalaga?

(TALUMPATI) ni Grace Casabar

  

Magandang araw sa ating lahat, mga guro, magulang, mag-aaral, at mga bisita. Isang malaking karangalan na magsalita sa harap ng mga hinaharap na lider at mga batang may pangarap sa kanilang mga puso. Ngayong araw na ito, ating pag-uusapan ang isang napakahalagang isyu sa ating edukasyon at sa ating buhay—ang pagpapahalaga sa diploma at diskarte. 

Tayo ba ay naniniwala na ang tagumpay ay nasusukat lamang sa diploma? O kaya naman ay ang diskarte—ang ating mga kakayahan at paraan ng pagharap sa mga pagsubok—ang tunay na susi sa tagumpay? Sa isang lipunang patuloy na umuunlad at nagbabago, natutunan natin na may mga pagkakataon na ang diploma ay nagbibigay ng pagkakataon, ngunit ang diskarte ang nagdadala sa atin sa tagumpay.

Ang mga kabataan ngayon ay pinalad na magkaroon ng mas maraming pagkakataon para makapag-aral. Kung titingnan natin ang ating mga magulang at mga lolo’t lola, sila ay dumaan sa mas mahirap na panahon. Walang mga libreng edukasyon, walang mga scholarship, at mas konti ang mga pagkakataon upang makapag-aral sa mataas na antas. Karamihan sa kanila ay natututo lamang sa mga simpleng paraan—mga salaysay at mga kwento mula sa mga nakatatanda, mga karanasan sa buhay, at mga kabiguan at tagumpay na naranasan nila sa kanilang mga pamilya. Ngayon, ang mga kabataan ay may mas maraming resources—online na mga kurso, mga librong digital, at mga advanced na teknolohiya na makakatulong sa pagkatuto. Ngunit ang tanong ay, sapat ba ang mga diploman na ating natamo mula sa pormal na sistema ng edukasyon upang maging matagumpay sa buhay?

Sa isang banda, ang pagkakaroon ng diploma ay may mataas na halaga. Isa itong simbolo ng ating edukasyon, na tumutukoy sa mga taon ng pagsusumikap, pagtitiis, at paghihirap. Ang mga diplomas at sertipiko na natamo mula sa ating mga paaralan at unibersidad ay nagiging susi upang makapasok sa mga pormal na trabaho at industriya. Halimbawa, ang isang doktor, inhinyero, guro, at abogado ay mga propesyon na nangangailangan ng pormal na edukasyon at mga kwalipikasyong makikita lamang sa mga diploma. Hindi maikakaila na ang diploma ay nagbibigay ng kredibilidad sa atin, at isang malinaw na indikasyon ng ating pagiging handa sa isang partikular na larangan. Kaya nga, madalas nating naririnig na ang mga magulang ay nagsasabing, "Mag-aral ka nang mabuti at makapagtapos ng kolehiyo, dahil ito ang magbibigay sa iyo ng magandang buhay."

Ngunit sa kabila ng lahat ng ito, maraming tao ang nakatagpo ng tagumpay sa buhay hindi dahil sa kanilang diploma kundi sa kanilang diskarte. Marami sa mga matagumpay na negosyante, imbentor, at artist ang hindi nakapagtapos ng kolehiyo, ngunit sila ay nagtagumpay dahil sa kanilang malikhain at makabago na diskarte. Isang magandang halimbawa ay si Steve Jobs, ang co-founder ng Apple. Si Jobs ay hindi nakatapos ng kolehiyo, ngunit ang kanyang mga ideya, inobasyon, at diskarte sa negosyo ay nagdala sa kanya sa tagumpay. Ginamit niya ang kanyang katalinuhan at lakas ng loob upang maghanap ng mga bagong pagkakataon at lumikha ng mga produkto na nagbago sa mundo. Ang kanyang kwento ay isang patunay na ang diskarte, hindi lamang ang diploma, ang nagdadala sa tagumpay.

Bilang karagdagan, may mga propesyon na hindi nangangailangan ng pormal na edukasyon ngunit nagbibigay pa rin ng magagandang oportunidad. Isang halimbawa na lamang ay ang mga online content creators—mga vloggers, gamers, at influencers. Ang mga kabataang ito ay hindi umaasa sa kanilang mga diploma, kundi sa kanilang talento, diskarte, at kakayahan upang makapag-engage sa kanilang audience. Ang mga platform tulad ng YouTube, Instagram, at TikTok ay nagbigay ng bagong paraan upang magtagumpay ang mga kabataan na may malasakit sa sining, teknolohiya, at negosyo.

Ngunit ano nga ba ang mas mahalaga—diploma o diskarte? Kung tatanungin ko kayo, hindi ba’t ang sagot ay parehong mahalaga? Mahalaga ang diploma upang mapatibay ang ating kaalaman at makuha ang mga kasanayan na kinakailangan sa propesyon. Ngunit mahalaga rin ang diskarte, sapagkat hindi lahat ng tagumpay ay matutunan sa paaralan. Ang diskarte ay ang kakayahan nating mag-isip nang mabilis at tama, makahanap ng mga pagkakataon, mag-adjust sa mga pagbabago, at magtrabaho ng masigasig upang makamit ang ating mga pangarap. Ang diskarte ay hindi natutunan sa silid-aralan, kundi sa mga karanasan at hamon na kinakaharap natin sa ating araw-araw na buhay.

Isipin na lamang natin ang mga magsasaka. Ang kanilang trabaho ay isang halimbawa ng diskarte. Hindi sapat ang diploma upang mapabuti ang kanilang ani at matugunan ang mga pangangailangan ng kanilang pamilya. Kailangan nilang mag-isip ng mga bagong paraan upang mapabuti ang kanilang kabuhayan—maghanap ng mga alternatibong tanim, gumamit ng mga makabago at mas epektibong kagamitan, at magtulungan sa komunidad upang mapagaan ang kanilang trabaho. Sa pamamagitan ng diskarte, nakatatagpo sila ng mga solusyon na nagpapabuti sa kanilang kalagayan at buhay.

Ang diskarte ay hindi lamang para sa mga negosyante at manggagawa. Maging sa mga simpleng aspeto ng buhay, makikita natin ang halaga ng diskarte. Halimbawa, sa bawat mag-aaral na nagpapakita ng sipag at tiyaga, kahit na mahirap ang kanilang sitwasyon sa buhay, nakikita natin ang epekto ng kanilang diskarte sa pag-aaral. Kahit na hindi sila nakapagtapos ng pinakamagandang paaralan, ang kanilang diskarte ay tumutulong sa kanila upang magtagumpay sa kanilang mga pangarap. Ang diskarte sa buhay ay nagpapakita ng kanilang kakayahan na magpursige at maghanap ng mga pagkakataon, kahit na sa harap ng mga hamon.

Sa lahat ng ito, ang ating pag-unawa ay kailangang maging mas malawak. Ang diploma at diskarte ay hindi magkaaway. Ang diploma ay nagiging daan upang makuha natin ang mga kasanayan at kaalaman na kinakailangan sa ating mga profesyonal na buhay, ngunit ang diskarte ang magdadala sa atin sa susunod na hakbang—sa mga oportunidad at sa pagpapabuti ng ating kalagayan. Kaya, ang tanong na "Diploma o Diskarte?" ay may kasagutan na ang dalawa ay magkaakibat na daan patungo sa tagumpay. Hindi tayo dapat magpako sa ideya na ang isa lamang ang makapagdudulot ng tagumpay.

Sa ating mga kabataan, patuloy nating pagyamanin ang ating kaalaman at magsikap upang makapagtapos ng ating mga kurso. Ngunit huwag din nating kalimutan ang kahalagahan ng diskarte. Ang diskarte sa buhay ay nagpapakita ng ating likas na talino at kakayahang magpatuloy sa kabila ng mga pagsubok. Magtulungan tayo—huwag lamang magfocus sa pagkuha ng mga diploma kundi mag-isip din ng mga malikhaing paraan upang mas mapabuti ang ating sarili at ang ating buhay.

Sa mga magulang at guro, patuloy natin gabayan ang ating mga kabataan upang makita nila ang halaga ng edukasyon, ngunit huwag din natin kalimutan na turuan sila ng diskarte sa buhay. Ang bawat hakbang patungo sa tagumpay ay nangangailangan ng diploma at diskarte, kaya't magtulungan tayo upang matutunan ng ating mga anak at estudyante ang parehong aspeto.

Sa huli, ang tunay na tagumpay ay hindi lamang nakasalalay sa isang diploma o diskarte, kundi sa ating dedikasyon, pananampalataya sa sarili, at ang pagtanggap na ang bawat hakbang sa buhay ay isang proseso. Sa bawat pagkatalo, may aral. Sa bawat tagumpay, may paghihirap. Ang mahalaga ay patuloy tayong magsikap at matutong magbalanse ng diploma at diskarte sa ating buhay.

Maraming salamat at magandang araw sa inyong lahat!

 "Himig ng Kalikasan"

Sa himig ng hangin, iyong maririnig
Awit ng mundo, payapa’t tahimik.
Punong sumasayaw, alon ng karagatan,
Likha ng Maykapal, ating kayamanan.

Pangangalaga’y dapat nating gawin,
Sa lupa, sa tubig, sa hangin na malinis.
Basura’y itapon sa tamang lagayan,
Upang kalikasan ay di masugatan.

Mga ilog, batis, bundok na luntian,
Handog na biyaya ng ating kalikasan.
Huwag pabayaan, halina’t alagaan,
Para sa susunod, ito’y mapakinabangan.

Kapayapaan ang hatid ng paligid,
Kung ito’y iingatan, di mabibigo ang daigdig.
Pag-ibig sa mundo ang siyang pagyamanin,
Kalikasan, ating buhay—huwag sirain, pagandahin!

"Ang Huling Liham" (Dagli)

"Ang Huling Liham"

ni Grace Casabar

Pagmulat ko ng mata, naroon siya—si Eman—nakaupo sa paborito naming bangko sap arke. Ang kanyang ngiti ay pamilyar, ngunit tila may lungkot na hindi ko mawari. Hawak niya ang isang piraso ng papel, na agad niyang inabot sa akin nang makita ako." Lia," tawag niya, banayad ngunit puno ng damdamin. "Basahin mo ito."Kinabahan ako ngunit binuksan ang liham. Bumungad ang mga salitang halos humintoa ng aking mundo:M inamahal kong Lia, Paumanhin kung hindi kita nagawang ipaglaban noon. Natakota kong harapin ang mundo para sa atin. Ngunit mahal na mahal kita. Palagi. Nalilito, lumingon ako sa kanya. "Eman, ano ang ibig sabihin nito? Ikaw ang pumili sa akin, hindi ba? Ako ang pinili mo!" Ngunit hindi siya sumagot. Ngumiti lamang siya nang malungkot at tumayo." Paumanhin, Lia," aniya, at unti-unti siyang naglakad palayo. Hinabol ko siya, ngunit sa bawat hakbang ko’y tila lalong lumalayo ang kanyang anyo. Hanggang sa siya’y naglaho, parang usok na tinangay ng hangin. 

Napaupo ako, hinahabol ang hininga. Lumingon ako sa paligid, ngunit ang parke’y tila mas tahimik kaysa dati. Pilit kong inuunawa ang nangyari nang biglang marinig ang isang pamilyar na boses sa likuran ko. Lia? tanong ng isang lalaki. Napalingon ako at natagpuan si Marco, ang matalik kong kaibigan, bitbit ang parehong piraso ng liham. Marco? Paano napunta sa’yo ang sulat na ito? tanong ko, namumutla. Hindi pa rin ba malinaw sa’yo? Tumitig siya sa akin nang mariin. "Lia, si Eman ay wala na. Matagal na. Ang sulat na ‘yan… ako ang naglagay sa puntod niya, noong araw ng kanyang libing. Ibinigay ko iyon bilang huling paalam. "Nanginginig ang buo kong katawan. Hindi... hindi maaari. Nakausap ko siya. 

Narito siya kanina. Niyakap ko siya! Ngunit sa aking likuran, narinig ko ang bulong ng hangin, ang boses ni Eman, malamig ngunit puno ng pagmamahal: "Paalam, Lia. Mahalin mo siya. "Doon ko lang napagtanto. Hindi na si Eman ang naghihintay sa akin kundi si Marco, ang taong tahimik na nagmahal sa akin habang nakakulong ako sa nakaraan.

Gapô ni Lualhati Bautista

Gapô

ni Lualhati Bautista

           Ang Gapô ay isang nobela ni Lualhati Bautista na tumatalakay sa mga isyung sosyo-politikal tulad ng kolonyalismo, rasismo, prostitusyon, at ang impluwensya ng dayuhan sa Pilipinas. Ang kwento ay umiikot sa buhay ng mga tao sa Olongapo City, na siyang tahanan ng dating U.S. Naval Base. Ang pamagat na Gapô ay hango sa pinaikling bersyon ng "Olongapo," na sumisimbolo sa kasaysayan ng lungsod at ng mga masalimuot na epekto ng presensya ng mga Amerikano sa lugar. Ang pangunahing tauhan ay si Michael Taylor Jr. isang mestisong Pilipino-Amerikano na anak ng isang Amerikanong sundalo at isang Pilipinang ina. Bagamat taglay ni Michael ang pisikal na anyo ng kanyang amang Amerikano, hindi siya kailanman kinilala nito. Ang kanyang pagkatao ay isang representasyon ng mga Pilipinong biktima ng rasismo at ng epekto ng kolonyal na mentalidad. Sa kabila ng pagkakaroon ng dugong banyaga, si Michael ay itinuturing pa rin na "hindi sapat" para sa mga Amerikano, habang tinitingala naman siya ng ilang Pilipino dahil sa kanyang lahi. Ang kakulangan ng pagtanggap sa kanyang tunay na identidad ay nagdudulot ng personal na krisis kay Michael, na nagiging salamin ng mas malaking problema sa lipunan.

            Isa pang mahalagang aspeto ng nobela ang prostitusyon, na masasalamin sa buhay ni Ali, isang babaeng nagtatrabaho sa nightclub na dinadayo ng mga sundalong Amerikano. Ang nightclub ay nagsisilbing sentro ng salaysay, kung saan nagtatagpo ang mga tauhan at nabubunyag ang mga masalimuot na isyu ng diskriminasyon, kahirapan, at kawalan ng katarungan. Ipinakita ni Lualhati Bautista kung paanong ang mga babaeng tulad ni Ali ay nagiging biktima ng sistemang nagpapalaganap ng kawalang respeto at pagsasamantala sa mga Pilipino.

            Sa kabuuan ng kwento, tinalakay rin ang patriyotismo at ang kahirapang bitawan ng Pilipinas ang dependency nito sa Estados Unidos. Ang presensya ng base militar ng Amerika ay sumisimbolo sa pagiging sunod-sunuran ng bansa sa mga dayuhan, habang pinapakita rin ang kawalan ng tunay na kalayaan ng mga Pilipino sa sarili nilang lupain. Sa huli, ang nobela ay nagtatapos sa isang masakit na realisasyon: ang sistema ng kolonyalismo at rasismo ay nag-ugat na sa kamalayan ng mga tao. Bagamat puno ng galit at pagkadismaya ang mga tauhan sa kanilang kalagayan, tila walang malinaw na solusyon sa kanilang mga suliranin, na nag-iiwan ng tanong kung kailan tunay na magkakaroon ng pagbabago.

 

          Ang Gapô ay naglalaman ng mga temang tumatalakay sa epekto ng kolonyalismo, rasismo, kahirapan, prostitusyon, at ang pagkakakulong ng Pilipinas sa anino ng Estados Unidos. Pinapakita nito ang kawalan ng katarungan sa lipunan at ang pag-aasam ng mga Pilipino sa tunay na kalayaan. Ang nobela ay nagsisilbing paalala na ang kolonyalismo at dependency sa mga dayuhan ay may malalim na epekto sa identidad at dignidad ng mga Pilipino. Inilalarawan nito ang pangangailangan ng pagtanggap sa sariling pagkakakilanlan at ang kahalagahan ng pagyakap sa sariling kultura upang makalaya mula sa impluwensyang banyaga.

Liwanag sa Gitna ng Dilim "Ang Kuwento ng Tagumpay ni Lila" ni Grace Casabar

 Liwanag sa Gitna ng Dilim

"Ang Kuwento ng Tagumpay ni Lila"

Sa isang liblib na baryo sa kabundukan ng San Gabriel, naninirahan ang pamilya ni Lila, isang pamilyang salat sa yaman ngunit hitik sa pagmamahal at pagkakaisa. Si Lila, ang pangatlong anak sa limang magkakapatid, ay lumaki sa isang bahay na yari sa kawayan, malapit sa taniman ng palay. Ang kanilang buhay ay isang paulit-ulit na kwento ng paghihirap, gumigising sila bago sumikat ang araw upang magbungkal ng lupa, magtanim ng palay, at umasang sapat ang kanilang ani upang makatawid sa susunod na buwan. Bata pa lamang si Lila, alam na niyang mahirap ang buhay. Madalas niyang marinig ang hinaing ng kanyang ina tuwing gabi, habang binibilang ang natitirang bigas sa banga. Ngunit sa kabila ng hirap, palaging sinasabi ng kanyang ama na ang edukasyon lamang ang tanging daan para makaalis sila sa kahirapan. Ito ang naging gabay ni Lila sa kanyang paglaki. Sa murang edad, tumanim sa kanyang puso ang pangarap na makapagtapos ng pag-aaral at maging guro, hindi lamang para sa kanyang sarili kundi para sa kanyang pamilya at sa mga batang tulad niya.  

                   Sa araw-araw, gumigising si Lila sa napakaraming pagsubok o hamon. Matapos tumulong sa bukid, kailangan niyang maglakad ng tatlong kilometro patungo sa kanilang paaralan. Madalas na butas-butas ang kanyang tsinelas at kupas ang kanyang uniporme, ngunit hindi iyon naging hadlang upang ipagpatuloy ang kanyang pag-aaral. Sa klase, palagi siyang nasa unahan, bitbit ang lumang bag na puno ng libro at pangarap. Ang kanyang guro, si Gng. Reyes, ang unang nakapansin sa kaniyang talino at determinasyon.  “Lila,” sabi ni Gng. Reyes isang hapon matapos ang klase, “nakikita ko ang sipag mo. Alam kong malayo ang mararating mo. Pero kailangan mong maghanda sa mas mahirap na laban.” Tumango si Lila, ngunit sa kabila ng tapang na ipinakita niya, alam niyang mas malaki ang hamon na kanyang kakaharapin.  

                 Isang araw, isang matinding unos ang dumaan sa kanilang baryo. Walang humpay ang ulan sa loob ng tatlong araw. Lumubog sa baha ang kanilang palayan at nawala ang lahat ng kanilang pananim. Sa isang iglap, ang lahat ng pinaghirapan ng kanilang pamilya ay naglaho. Ang kanilang utang sa tindahan ay palaki ng palaki, at halos wala nang maipakain ang kanyang mga magulang. Sa panahong iyon, maraming gabi ang lumipas na umiiyak si Lila sa dilim. Ngunit sa kabila ng sakit, alam niyang hindi siya maaaring sumuko, maging mahina at walang gagawing aksiyon.

                  “Kakayanin ko ito, kahit mahirap,” ang sabi niya sa kaniyang sarili. Nagdoble kayod si Lila. Tumanggap siya ng mga gawaing bahay mula sa kanilang mga kapitbahay, naglalaba, nag-iigib ng tubig, at nag-aalaga ng mga bata, para makatulong sa kanilang pamilya. Kapag gabi na at natutulog na ang lahat, hinuhugot niya ang kanyang mga libro at matiyaga niyang inaaral ang bawat aralin. Natutunan niyang gawing inspirasyon ang kanilang paghihirap. Isang araw, dumating ang balita mula kay Gng. Reyes. “Lila, may scholarship program na ino-offer sa bayan. Subukan mong mag-apply,” sabi nito. Nag-atubili si Lila sa una. Paano kung hindi siya pumasa? Ngunit nang maisip niyang ito ang maaaring maging sagot sa kanilang mga problema, nagpasya siyang sumubok.  

                   Nagpunta si Lila sa bayan upang kumuha ng pagsusulit. Habang hawak ang lapis at sagutan, nanginginig ang kanyang kamay. Ngunit ginamit niya ang lahat ng natutunan niya sa pag-aaral at idinaing sa Poong Maykapal ang kanyang kapalaran. Makalipas ang ilang linggo, dumating ang resulta. Nang mabasa niya ang liham na nagsasabing siya ay nakapasa, halos hindi siya makapaniwala. Niyakap niya ang kanyang ina habang tumutulo ang luha sa kanyang mga mata.  “Nanay, Tatay, ito na po ang simula. Makakapagtapos din po ako,” sabi niya.  Lumubog at umunos ng mahabang panalangin bilang pasasalamat sa Panginoong Diyos.

                  Pagdating sa lungsod, kinailangan ni Lila na mag-adjust sa bagong kapaligiran. Nakisalamuha siya sa mga kaklase niyang mayayaman at sanay sa marangyang pamumuhay. Siya naman, suot ang simpleng damit, bitbit ang lumang bag na puno ng notebook. Madalas, nararamdaman niyang tila napag-iiwanan siya, ngunit sa halip na panghinaan ng loob, ginawa niya itong inspirasyon.  Pumasok siya bilang library assistant upang makatulong sa kanyang gastusin. Sa araw, nag-aaral siya nang mabuti. Sa gabi, nagta-trabaho siya sa library hanggang mapuno ang kanyang mga kamay ng alikabok mula sa mga lumang libro. Madalas siyang nauubusan ng oras para sa sarili, ngunit tiniis niya ito dahil alam niyang may naghihintay na mas maliwanag na bukas para sa kanyang pamilya.  

                Pagkalipas ng apat na taon, dumating ang araw ng kanyang pagtatapos. Habang naglalakad si Lila sa entablado suot ang toga at medalya, hindi niya mapigilang lumuha. Sa likod ng bulwagan, nakita niya ang kanyang mga magulang, nakangiti habang pinapahid ang kanilang luha.  “Para po ito sa inyo,” bulong niya habang hawak ang kanyang diploma. Ngunit hindi dito nagtapos ang kuwento ni Lila. Bumalik siya sa baryo ng San Gabriel upang magturo. Ginamit niya ang kanyang natutunan upang bigyang inspirasyon ang mga bata sa kanilang komunidad. “Walang imposible kung maniniwala ka sa sarili mo,” ang madalas niyang sinasabi sa klase. Sa kanyang paggabay, maraming bata ang nagpatuloy sa pag-aaral at nakapagtapos. Unti-unting nagbago ang baryo; ang dating mahirap at tahimik na lugar ay naging komunidad na puno ng pag-asa.  

               Sa paglipas ng mga taon, hindi nakalimutan ni Lila ang kanyang pinanggalingan. Naging simbolo siya ng tagumpay sa kanilang lugar, at ang kanyang kwento ay nanatiling buhay sa puso ng bawat tao sa San Gabriel. "Ang kahirapan ay hindi hadlang sa tagumpay, kundi isang hakbang tungo sa ating mga pangarap" ito ang naging gabay ng mga batang tinuruan niya. Hanggang sa huli, nanatili si Lila sa baryo. Hindi lamang siya naging guro kundi isang ilaw sa gitna ng kadiliman para sa kanyang pamilya at komunidad. Ang kanyang buhay ay patunay na sa kabila ng unos, laging may liwanag na naghihintay sa dulo ng landas.

              Si Lila ay naging inspirasyon sa lahat, na kahit anong pagsubok ang dumating sa Buhay, dumating man sa puntong parang wala ng pag-asa, palaging ibaling ang puso at isipan sa positibong pananaw at positibong mga mangyayari. Huwag ikulong ang sarili sa kalungkutan at huwag malugmok at magpakalunod sa sa walang kabuluhan. Habang buhay ay may pag-asa. Nariyan ang Panginoong Diyos, maaaring ito ay pagsubok niya lamang na kailangan nalampasan. Huwag susuko, laban kung laban, huwag titigil sa pagtakbo, kahit masakit na, kahit mahina na, patuloy lang, humugot ng lakas sa mga taong nagbibigay sa'yo ng inspirasyon at sumusuporta. Darating ang panahon na makarating sa finish line. Ang finish line kung saan naroon ang tagumpay, ginawa at sarap ng Buhay. Laban lang, masasabi mo sa sarili mo na " nagawa ko, nalampasan ko, naging malakas ako at ngayon, narito na ako"

Bagyo ng Panimdim

 Bagyo ng Panimdim

ni Grace Anne Casabar

Ang hangin ay humiyaw, ang ulan ay bumuhos,

Ang bagyo'y dumating, ang kalikasan ay naglagos.

Ang mga pananim, dating luntian at masagana,

Ngayon ay naghihingalo, sa lupa'y nagkalat na.

 

Ang palay na hinog, handa nang anihin,

Sa hangin ay napunit, ang mga tangkay'y naghiwa-hiwalay.

Ang mga gulay, sariwa at masarap,

Ngayon ay nalubog, sa putik at sa tubig na umaapaw.

 

Ang mga magsasaka, naghihinagpis sa lungkot,

Ang kanilang pagod, naglalaho sa isang iglap.

Ang kanilang kabuhayan, nawala sa isang saglit,

Ang kanilang pangarap, naglaho sa dilim ng bagyo's langit.

 

Ngunit sa gitna ng kahirapan, may pag-asa pa rin,

Ang mga kamay na matiyaga, ay muling magtatanim.

Sa puso ng mga magsasaka, ang pag-asa'y nag-aalab,

Muling bubuhayin ang kanilang mga pananim, sa lupa'y mag-uugat.

 

Kaya't tayo'y magtulungan, sa pagbangon mula sa pagsubok,

Sa pagtulong sa mga magsasaka, sa pag-ahon mula sa pagkabigo.

Sa pag-aalaga sa kalikasan, sa pag-iingat sa ating kapaligiran,

Para sa masaganang ani, at sa masayang kinabukasan.